Διατροφογενετική

Πανόρμου 49-53, Αθήνα   ✆   6987299555 

Μαριάντζελα Βλάμη, Mariangela Vlami | NutriGenetics, Διατροφογενετική | Μοριακός Βιολόγος ΜSc - Γενετιστής, Εξειδίκευση στη Διατροφή και Πρόληψη Παθήσεων
Μαριάντζελα Βλάμη, Mariangela Vlami | NutriGenetics, Διατροφογενετική | Μοριακός Βιολόγος ΜSc - Γενετιστής, Εξειδίκευση στη Διατροφή και Πρόληψη Παθήσεων

NutriGenetics σημαίνει Διατροφογενετική

Η Διατροφογενετική είναι μια νέα και εξελισσόμενη επιστήμη που αποτελεί εφαρμογή της Γενετικής στη Διατροφή και μελετά την επίδραση των γονιδίων στην απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών. Εστιάζει το βλέμμα της στο άτομο και στα ιδιαίτερα γενετικά του χαρακτηριστικά, τα οποία σχετίζονται με τη διατροφή του, τον μεταβολισμό του, τη γενετική του προδιάθεση και το περιβάλλον στο οποίο ζει. Μέσω των αναλύσεων έχουμε τη δυνατότητα να εντοπίσουμε μικρές γενετικές παραλλαγές χαρακτηριστικές για κάθε άτομο, τα SNPs: μονονουκλεοτιδικούς πολυμορφισμούς, που μπορούν να μεταφραστούν σε εξατομικευμένες αποκρίσεις του οργανισμού, μετά την εισαγωγή ορισμένων τροφίμων ή ουσιών.

Ο διατροφογενετικός έλεγχος είναι ένα πολύτιμο εργαλείο που μας επιτρέπει να πετύχουμε τους διατροφικούς στόχους μας, εξαλείφοντας την απογοήτευση από δοκιμές και πειράματα σχετικά με το τί λειτουργεί καλύτερα για εμάς.

Ξεκινώντας από το DNA, στόχος των αναλύσεων διατροφογενετικής είναι η δημιουργία μιας στοχευμένης διατροφικής παρέμβασης για κάθε άτομο, η οποία μπορεί να αποκαταστήσει την υγεία ή να αποτρέψει την εμφάνιση παθήσεων που σχετίζονται με τη διατροφή, όπως η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης, η δυσλιπιδαιμία, η υπέρταση, η κοιλιοκάκη, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, ο καρκίνος και η προσφορά εξατομικευμένης υποστήριξης για αποτελεσματική αντιμετώπιση.

Ο διατροφογενετικός έλεγχος μας προσφέρει τη δυνατότητα να αναλύσουμε γονίδια μέσω PRS (Polygenic Risk Score). Πραγματοποιείται με δείγματα σιέλου (απόξεση κυττάρων του εσωτερικού της παρειάς), τα οποία λαμβάνονται με μια πολύ απλή, σύντομη και μη επεμβατική διαδικασία. Τα δείγματα στέλνονται προς επεξεργασία σε αξιόπιστα και πιστοποιημένα Εργαστήρια Γενετικής στο εξωτερικό και τα αποτελέσματα παρατίθενται ως ένα πλήρες αρχείο στο οποίο αναλύονται τα ευρήματα. 

Στη Νutrigenetics σας παρέχουμε ανάλυση και ερμηνεία των αποτελεσμάτων και την κατάλληλη υποστήριξη για τις απαραίτητες αλλαγές στον τρόπο ζωής σας, επιτυγχάνοντας μαζί τον στόχο της εξατομικευμένης γονιδιακής διατροφής.

Πρέπει να γνωρίζουμε επίσης ότι: 

Η Διατροφογενωμική (Nutrigenomics) είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την επιστήμη της Διατροφογενετικής και μελετά την επίδραση της τροφής και των συστατικών της στην έκφραση των γονιδίων.

Η Γενετική είναι η επιστήμη που μελετά την Κληρονομικότητα και τη Διαφοροποίηση. Η κληρονομικότητα είναι η μεταβίβαση των χαρακτηριστικών από τους γονείς στους απογόνους και η διαφοροποίηση είναι οι διαφορές στα χαρακτηριστικά των ατόμων που ανήκουν στο ίδιο είδος.

Η Επιγενετική μελετά την επίδραση του περιβάλλοντος στην έκφραση των γονιδίων. 

SNP (Single Nucleotide Polymorphism), Μονονουκλεοτιδικός Πολυμορφισμός, είναι η αλλαγή στην αλληλουχία του DNA σε ένα μόνο νουκλεοτίδιο. 

GRS (Genetic Risk Score) & PRS (Polygenic Risk Score):

Η γενετική διαφοροποίηση μπορεί να καθορίσει το σχετικό ρίσκο ανάπτυξης μιας συγκεκριμένης παθολογίας, π.χ παχυσαρκία, διαβήτης, καρδιαγγειακά, καρκίνος.

DNA (Deoxyribonucleic acid):

Το DNA (δεοξυριβονουκλεϊκό οξύ) είναι ένα μακρομόριο, νουκλεικό οξύ, που αποτελεί το γενετικό υλικό όλων των οργανισμών. Το DNA είναι το ίδιο σε όλα τα κύτταρα του οργανισμού μας, σε αντίθεση με το RNA και τις πρωτεΐνες που διαφέρουν από κυτταρικό τύπο σε κυτταρικό τύπο. Δηλαδή το DNA στα κύτταρα του στόματος είναι το ίδιο με το DNA στα κύτταρα του αίματος ή το DNA στα δάκτυλα μας.

Γονίδιο:

Είναι μια συγκεκριμένη αλληλουχία βάσων DNA, ένα τμήμα του DNA και περιέχει την πληροφορία για τη σύνθεση μιας πρωτεΐνης ή ενός μορίου RNA. Υπάρχουν δύο είδη γονιδίων. Αυτά που μεταγράφονται σε mRNA και στη συνέχεια μεταφράζονται σε πρωτεΐνες και αυτά που μεταγράφονται σε tRNA, rRNA και snRNA και δεν μεταφράζονται σε πρωτεΐνες.

Γονιδίωμα:

Είναι το συνολικό DNA ενός ανθρώπινου κυττάρου και περιλαμβάνει το χρωμοσωμικό DNA και το μιτοχονδριακό DNA. Το χρωμοσωμικό DNA ενός κυττάρου είναι κατανεμημένο σε 46 χρωμοσώματα (22 ζεύγη αυτοσωμικών και ένα ζεύγος φυλετικών χρωμοσωμάτων, ΧΧ ή ΧΥ).

Το ανθρώπινο γονιδίωμα έχει αποκωδικοποιηθεί πλήρως (Human Genome Project) και αυτό μας έδωσε κάποιες πολύτιμες πληροφορίες, ότι δηλαδή:

Γιατί παχαίνουμε;

Η παχυσαρκία προκύπτει όταν προσλαμβάνουμε περισσότερες θερμίδες από αυτές που καταναλώνουμε (διαταρραχή του ενεργειακού ισοζυγίου) και παχαίνουμε συσσωρεύοντας υπερβολικό λιπώδη ιστό.

Σημαντικές ανακαλύψεις, όπως αυτή του μονοπατιού λεπτίνης - μελανοκορτίνης και η μελέτη της έκφρασης των γονιδίων που εμπλέκονται σε αυτό, άνοιξαν νέες προοπτικές στη διατροφογενετική για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας.

Έχετε σκεφτεί γιατί πολλοί άνθρωποι ενώ βρίσκονται σε ένα παρχυσαρκιογόνο περιβάλλον καταφέρνουν να διατηρούν ένα φυσιολογικό βάρος, ενώ άλλοι στο ίδιο δυσμενές περιβάλλον γίνονται παχύσαρκοι;

Μελέτες έχουν αποδείξει ότι ο κληρονομικός παράγοντας έχει βαρύτητα 30 – 70 % στην αιτιολογία της παχυσαρκίας (Yeo and O'Rahilly, 2012).

Στη μελέτη του Bray, αναφέρθηκε ενδεικτικά ότι: «Το γενετικό υπόβαθρο οπλίζει το όπλο, αλλά το περιβάλλον πατάει τη σκανδάλη». (Bray, 2004)

Αυτό σημαίνει ότι ο γενετικός παράγοντας στην παχυσαρκία είναι πιθανολογικός και όχι καθοριστικός, καθώς το θετικό περιβάλλον με εξατομικευμένη γονιδιακή διατροφή, άσκηση και υποστήριξη, μπορεί να αποτρέψει την εκδήλωση της δυσμενούς γενετικής πληροφορίας. Αυτός είναι άλλωστε και ο σκοπός της έγκαιρης γνώσης της γενετικής πληροφορίας και της διατροφογενετικής παρέμβασης.

Αξίζει να τονίσουμε ότι τα περισσότερα γονίδια που μέχρι σήμερα έχουν ενοχοποιηθεί για αυξημένη προδιάθεση παχυσαρκίας εκφράζονται στον εγκέφαλο, στην περιοχή του υποθαλάμου του εγκεφάλου. Αυτό, καθιστά την παχυσαρκία μία νευροσυμπεριφορισιακή νόσο.

Συμπερασματικά, η παχυσαρκία είναι μια πολυπαραγοντική νόσος, αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Πρόκειται για μια γενετική νόσο, μια μεταβολική και νευροσυμπεριφορισιακή νόσο.

Στη Nutrigenetics αντιμετωπίζουμε αποτελεσματικά την παχυσαρκία σε 5 βήματα :

Γενετική της Παχυσαρκίας

Υπάρχουν 3 διαφορετικές μορφές Παχυσαρκίας:

1. Μονογονιδιακή Παχυσαρκία

Η μονογονιδιακή παχυσαρκία οφείλεται σε μεταλλάξεις σε ένα μόνο γονίδιο, που όταν συμβαίνουν σε ομόζυγη κατάσταση έχουν πολύ μεγάλη επίπτωση. Εμφανίζεται νωρίς στη ζωή του ατόμου και εκδηλώνεται με έντονη υπερφαγία.

2. Συνδρομική Παχυσαρκία

Σε σύνδρομα όπως το Prader – Willy, Bardet – Biedl, Alstrom, κ.α, η παχυσαρκία είναι ένα από τα φαινοτυπικά χαρακτηριστικά.

3. Πολυγονιδιακή Παχυσαρκία

Αποτελεί την πιο κοινή μορφή παχυσαρκίας και οφείλεται σε μεταλλάξεις σε περισσότερα από ένα γονίδια που σχετίζονται με τον BMI.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή στατιστική υπηρεσία και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) πάνω από το 50% των Ευρωπαίων είναι υπέρβαροι και το 20% είναι παχύσαρκοι.

Η χώρα μας έχει μια θλιβερή πρωτιά στην παιδική παχυσαρκία, με ποσοστά ανησυχητικά. Ένα παιδί έχει 50% πιθανότητες να γίνει παχύσαρκο όταν είναι ο ένας γονέας παχύσαρκος και 80% όταν είναι και οι δύο γονείς.

Πότε ένα άτομο θεωρείται παχύσαρκο;

Το εργαλείο που χρησιμοποιείται ευρέως ως δείκτης παχυσαρκίας στους ενήλικες είναι ο BMI, Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), ο οποίος ορίζεται ως το πηλίκο του σωματικού βάρους σε κιλά προς το τετράγωνο του ύψους σε μέτρα.

Σύμφωνα με τον WHO (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας), ένας ενήλικας μπορεί να χαρακτηριστεί ως υπέρβαρος ή παχύσαρκος όταν ο BMI (βάρος / ύψος2) είναι ≥ 25 ή ≥ 30 αντίστοιχα.

Ένας άλλος δείκτης είναι η περίμετρος μέσης (WC-Waist Circumference). Η περίμετρος μέσης ≥ 88 cm στις γυναίκες και ≥ 102 cm στους άνδρες, θεωρείται ένας σημαντικός προγνωστικός δείκτης που όταν συνδυάζεται με αυξημένο ΔΜΣ αυξάνει τον κίνδυνο συννοσηρότητας και τον καρδιαγγειακό κίνδυνο του ασθενούς.

Η παχυσαρκία προκύπτει όταν προσλαμβάνουμε περισσότερες θερμίδες από αυτές που καταναλώνουμε (διαταρραχή του ενεργειακού ισοζυγίου) και παχαίνουμε συσσωρεύοντας υπερβολικό λιπώδη ιστό.

Αυτό που προκαλεί προβλήματα υγείας στον οργανισμό είναι η αύξηση του σωματικού λίπους και ιδιαίτερα του σπλαχνικού λίπους. Για να προσδιορίσουμε το ποσοστό λίπους στο σώμα, το σπλαχνικό λίπος και τις μεταβολές σε αυτό, χρειάζεται να καταφύγουμε σε εξειδικευμένες μεθοδολογίες όπως π.χ. η ανάλυση σύστασης σώματος.

Η απλή μέτρηση του βάρους δεν είναι αρκετή, καθώς η μεταβολή του βάρους μπορεί να μην οφείλεται πάντα σε μεταβολή της λιπώδους μάζας, αλλά σε μεταβολή των υγρών του σώματος ή/και της μυϊκής μάζας.

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας είναι καθοριστική για τη ζωή και την υγεία, καθώς τα παχύσαρκα άτομα έχουν πολύ υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ, υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιοαγγειακών παθήσεων, υπέρτασης και καρκίνου. Η παχυσαρκία αυξάνει επίσης τον κίνδυνο για οστεοαρθρίτιδα, αποφρακτική άπνοια ύπνου, ψυχικές διαταραχές, ανεπαρκή επίδοση στο σχολείο για τα παιδιά, μειωμένη αυτοεκτίμηση, ακόμα και μείωση του προσδόκιμου ζωής καθώς αποτελεί την 5η αιτία θανάτου παγκοσμίως σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Αντιμετωπίζεται η παχυσαρκία;

Ναι. Η παχυσαρκία αντιμετωπίζεται και η προσπάθεια για απώλεια βάρους αξίζει, καθώς τα οφέλη είναι πολλά. Από τα 10 πρώτα κιλά που θα χάσει το παχύσαρκος, αισθάνεται στην πράξη τη βελτίωση της κατάστασής του, καθώς βελτιώνεται το αίσθημα δυσφορίας, η πόνοι, η εύκολη κόπωση, οι αρθρίτιδες και αυξάνεται σημαντικά τόσο το προσδόκιμο ζωής, όσο και η ποιότητα της ζωής του. Με την απώλεια βάρους μειώνεται η υπέρταση, βελτιώνονται οι τιμές του σακχάρου, μειώνεται η χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια, βελτιώνεται η ποιότητα του ύπνου, καθώς μειώνεται επίσης το ροχαλητό και οι άπνοιες.

Είναι εξαιρετικά σημαντικό να καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά την παχυσαρκία.

Η επιτυχής αντιμετώπιση της παχυσαρκίας ξεκινά με την ισχυρή απόφαση του ατόμου για αλλαγή και απαιτεί τον καθορισμό συγκεκριμένων SMART στόχων, καθώς και την υποστήριξη από ειδικό επιστήμονα υγείας σε όλη αυτή την προσπάθεια. Δεν είναι εύκολη υπόθεση και ιδιαίτερα για τα άτομα με γενετική προδιάθεση, που έχουν εντονότερη έμφυτη κλίση προς συμπεριφορές που ενισχύουν την εκδήλωση και τη διατήρηση της παχυσαρκίας.

Η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη, όπως έλεγε και ο Ιπποκράτης.

Είναι επίσης σημαντικό να φροντίσουμε να μην γίνουν υπέρβαροι οι νορμοβαρείς, να μην γίνουν παχύσαρκοι οι υπέρβαροι και να μην επαναπροσλάβουν βάρους τα άτομα που κατάφεραν να χάσουν βάρος.